Het kennisknooppunt Participatie doet zelf ook onderzoek naar participatie. Op dit moment lopen er twee concrete onderzoeken, een onderzoek naar empowerment en een onderzoek naar maatschappelijke betrokkenheid.
Participatie Empowerment Lab
Felix Wolf doet in samenwerking met Vivian Visser (GovernEUR) onderzoek naar empowerment in het Participatie Empowerment Lab.
Hoe kunnen we omstandigheden voor burgers op zo’n manier vormgeven dat de mogelijkheden tot deelname aan participatieprocessen voor alle burgers zo groot mogelijk zijn? Dat is de vraag die centraal staat in het Participatie Empowerment Lab.
In het Participatie Empowerment Lab komen burgers, maatschappelijk organisaties, ambtenaren, bestuurders, grenswerkers en wetenschappers samen om gezamenlijk vraagstukken rondom participatie en empowerment te onderzoeken en oplossingsrichtingen te formuleren.
Empowerment gaat over het passeren van “wegversperringen” aan zowel de overheidszijde als de zijde van burgers. Zo kan aan de kant van de overheid participatie belemmerd worden door (goedbedoeld) paternalisme, een afkeer van risico’s, strakke planningen, harde targets of verzet tegen een herverdeling van macht. Aan de kant van burgers ligt de oorzaak wellicht in onvoldoende kennis van en ervaring met participatieve en politieke processen, onvoldoende vertrouwen in de eigen inbreng of conflicten tussen verschillende groepen burgers. Empowerment betreft daarmee het proces waarbij mensen hun capaciteiten benutten, ontwikkelen en versterken om invloed uit te oefenen over situaties die voor hen belangrijk zijn. Kortom, het is nodig dat zowel burgers als ambtenaren en politici daadkrachtig zijn (empowered zijn) om succesvol in vorm te geven aan participatie.
Nieuwsgierig geworden en wil je meer weten over het Participatie Empowerment Lab? Neem contact op via het contactformulier.
Versterken en benutten van maatschappelijke betrokkenheid
Tom Radstaak doet, in samenwerking met GovernEUR, onderzoek naar het versterken en benutten van maatschappelijke betrokkenheid.
Recent stelde het Planbureau voor de Leefomgeving dat er grote opgaven liggen op het terrein van de fysieke leefomgeving, denk bijvoorbeeld aan klimaat, biodiversiteit, mobiliteit, de woningmarkt en de ruimtedruk. Echter concludeert het PBL ook dat “een echte kanteling richting een betere leefomgeving alleen mogelijk is als de bredere samenleving in beweging komt”. Een brede maatschappelijke betrokkenheid is kortom een randvoorwaarde voor het halen van beleidsdoelen op het terrein de fysieke leefomgeving. Hierover zet het PBL:
Wat het aanpakken van de grote problemen op het terrein van de fysieke leefomgeving betreft is er de afgelopen jaren in ons land veel beleid ontwikkeld, maar de burger is daarbij nog te weinig in beeld. Enerzijds lukt het de overheid nog maar mondjesmaat om burgers te betrekken bij het beleid en hen te motiveren zelf een bijdrage te leveren, de zogenaamde ‘voorlopers’ uitgezonderd. Anderzijds wordt er (te) veel van individuele burgers verwacht.
Een korte scan van literatuur en (overheids)publicaties leert dat het concept maatschappelijke betrokkenheid veel gebruikt wordt, zonder dat echt helder is wat hiermee bedoelt wordt. Het is een containerbegrip waar veel verschillende definities en interpretaties onder kunnen vallen. Ook zijn er veel aannames over waar een grote maatschappelijke betrokkenheid toe kan bijdragen. Het is echter de vraag in hoeverre deze aannames t.a.v. de meerwaarde van maatschappelijke betrokkenheid empirisch onderzocht en te onderbouwen zijn.
Verder zijn er veel theoretische aannames over factoren die van invloed zijn op de mate van maatschappelijke betrokkenheid (bijvoorbeeld willen, weten, kunnen in het PBL-rapport en sociaal kapitaal in wetenschappelijke literatuur). Deze verschillende theoretische aannames zijn echter nog niet empirisch, in samenhang onderzocht, en zijn al helemaal niet empirisch onderzocht in Nederlandse context. Een vertaling van de fundamenten van maatschappelijke betrokkenheid naar een meer instrumentele benadering is, in ieder geval wetenschappelijk gezien, nog maar zeer beperkt gemaakt.
Doel en onderzoeksvraag
Het doel van Tom's onderzoek is het theoretisch en empirisch verdiepen van het concept maatschappelijke betrokkenheid door een combinatie van literatuuronderzoek en kwalitatieve & kwantitatieve onderzoeksmethoden, om van hieruit te komen tot een gevalideerd model voor maatschappelijke betrokkenheid dat in de praktijk toegepast en gebruikt kan worden.
De hoofdvraag van het onderzoek luidt: "Welke factoren zijn van invloed op maatschappelijke betrokkenheid en hoe zijn deze factoren te vertalen in een meer instrumenteel model dat helpt maatschappelijke betrokkenheid te vergroten en te benutten?"
Nieuwsgierig geworden en wil je meer weten over het onderzoek naar het versterken en benutten van maatschappelijke betrokkenheid? Neem contact op via het contactformulier.