Hoewel er veel voorbeelden zijn van burgerberaden, ontbreekt het nog aan systematische kennisopbouw over de effectieve inzet van burgerberaden, zeker rond het thema duurzaamheid.

Het lectoraat Public Governance van de Haagse Hogeschool en de lectoraten Coördinatie Grootstedelijke Vraagstukken en Psychologie voor een Duurzame stad van de Hogeschool van Amsterdam hebben het initiatief genomen voor een voorstel voor een meerjarig onderzoek naar burgerberaden over duurzaamheid in Nederland.

Als onderdeel van de vraagarticulatie en op verzoek van professionals uit de praktijk is een leernetwerk gestart. In het leernetwerk staan hun vragen centraal, en wordt hierop gereflecteerd door inbreng van praktijkervaringen en kennis uit wetenschappelijk onderzoek. Een leernetwerkbijeenkomst wordt afgesloten met een blog die hier voor een breder publiek toegankelijk wordt gemaakt. Aan het leernetwerk wordt deelgenomen door professionals die betrokken zijn bij burgerberaden in gemeentes en provincies.

Vier onderwerpen komen aan de orde:

• Representatie & inclusie
• Politieke inbedding: mandaat vooraf en doorwerking achteraf
• Aard van de deliberatie
• Maatschappelijke inbedding: verbinding mini- en maxi-publiek

Over het onderzoek

Met dit onderzoek willen de onderzoekers bijdragen aan het oplossen van de problemen en dilemma’s waar professionals in de praktijk mee te maken krijgen bij het voorbereiden en uitvoeren van een burgerberaad. Dit betekent dat we de opzet van het onderzoek aan willen laten sluiten op de vragen die nu spelen.

De komende jaren gaat er veel ervaring opgedaan worden met burgerberaden in gemeenten, provincies en landelijk. Om te zorgen dat initiatiefnemers leren van ervaringen die al is opgedaan en bestaande kennis uit onderzoek benutten, worden tussentijdse resultaten gedeeld in het leernetwerk en daarbuiten. Zo wordt voorkomen dat nieuwe initiatiefnemers het wiel telkens opnieuw uit moeten vinden wanneer ze met terugkerende problemen en dilemma’s worden geconfronteerd.

In 2021 adviseerden honderd Amsterdammers in een mini-burgerberaad over extra maatregelen die de gemeente Amsterdam kan nemen om haar klimaatdoelen te halen. In 2022 zijn in Den Haag twee wijkburgerberaden ingesteld rond het thema energietransitie. Beide burgerberaden zijn onderzocht door het lectoraat Public Governance van de Haagse Hogeschool en de lectoraten Psychologie voor een Duurzame Stad en Coördinatie Grootstedelijke Vraagstukken van de Hogeschool van Amsterdam.

Achtergrondinfo burgerberaden

Een burgerberaad is een vorm van participatie die fungeert als aanvulling van de democratie rond onderwerpen waar de representatieve democratie moeilijk grip op krijgt. Een eerste belangrijk principe van een burgerberaad is dat een representatieve groep deelnemers wordt geselecteerd door middel van loting. Vervolgens worden deze deelnemers uitgebreid geïnformeerd over het probleem, en gaan ze met deskundigen en met elkaar in gesprek volgens de principes van deliberatie. Door middel van deze gesprekken komen de deelnemers tot (al dan niet bindende) aanbevelingen voor beleid. Eén van de complexe thema’s waar overheden in toenemende mate burgerberaad voor inzetten is klimaat. In het rapport van de adviescommissie Burgerbetrokkenheid bij klimaatbeleid kun je hier meer over lezen.

In verschillende gemeenten en provincies in Nederland worden burgerberaden vormgegeven en ook in het buitenland wint deze vorm van democratische vernieuwing aan populariteit. Ook zijn er initiatieven voor landelijke burgerberaden. De Tweede Kamer besluit dit voorjaar of er een landelijk burgerberaad over het klimaat komt.