Wat gebeurde er precies?
In 2014 bleek de Rotterdamse Schepenstraat ernstig verzakt (tot wel 40 cm). De riolering was lek en huisaansluitingen braken soms af. De gemeente ging aan de slag met een herinrichtingsplan. In dit plan moesten voor de ophoging van de straat alle 140 bomen in de straat worden gekapt en vervangen door nieuwe bomen. Op 18 september 2014 organiseerde de gemeente een inspraakavond om dit plan met de bewoners te bespreken.
Die avond was er een enorme toeloop van bewoners. Veel mensen waren niet te spreken over de plannen van de gemeente; vooral tegen het idee om alle bomen te kappen was veel protest. Een groepje bewoners zou in nauw contact met de gemeente verder overleggen over een nieuw voorstel.
Er ontstond een KernTEAM van ongeveer 13 bewoners die samen met de gemeente wilden gaan werken aan een nieuwe inrichting van de straat. Naast hun eigen ervaringskennis als bewoners van de straat, brachten de KernTEAM-leden ook kennis mee vanuit hun opleiding of beroep. Zo waren er stedenbouwkundigen, ontwerpers, een civiel ingenieur, een computer-expert en een meubelmaker met kennis over bomen.
Het KernTEAM organiseerde vervolgens voor alle bewoners en omwonenden een aantal workshops. De resultaten en gegevens uit deze workshops zijn benut voor het schetsen van een ontwerp voor de bovengrond, met allerlei praktische oplossingen. Zo zou het plantvak rond de bomen minder worden opgehoogd dan normaal, om zo de (oude) bomen te redden. Nadeel was wel dat in de diepe plantvakken vuil kon gaan ophopen, maar daar zou de buurt dan zelf op gaan letten.
Om zeker te weten dat het uiteindelijke ontwerp kon rekenen op brede steun vanuit de wijk, organiseerde het KernTeam eind 2015 een digitale meningspeiling. Bijna de helft van alle bewoners deed daaraan mee. Daarvan stemde 98% vóór het nieuwe herinrichtingsplan van het KernTeam. De bewoners mochten verdergaan met de uitwerking, samen met de gemeente.
In het het begin moesten de bewoners en de gemeenteambtenaren best aan elkaar wennen. De ambtenaren twijfelden soms aan de professionaliteit van het KernTEAM, terwijl het KernTEAM de ambtenaren soms wat star en technocratisch vond. Naarmate de tijd verstreek groeide het onderling vertrouwen en ontstond er een mooie co-productie: de gemeente maakte een ontwerpplan voor de vervanging van de riolering en de inwoners maakten het ontwerp voor de bovengrondse inrichting.
Nadat de gemeente het definitieve ontwerp had goedgekeurd, hielden de gemeente en het KernTEAM gezamenlijk toezicht op de uitvoering. In april 2019 was de nieuwe Schepenstraat definitief gereed, wat in juli feestelijk werd gevierd met een officiële opening. Het project heeft volgens Liliane Geerling, voorzitter van het KernTEAM, veel moois opgeleverd: “Mensen voelen zich nu meer eigenaar van de straat. Er zijn nu acht plantsoenen in zelfbeheer genomen. En als bonus heeft de buurt elkaar leren kennen. Zo zijn er bijvoorbeeld nieuwe oppasconnecties ontstaan.”
De herinrichting van de Schepenstraat groeide gaandeweg uit tot het eerste Right to Challenge-project in Rotterdam, nog voordat het instrument Right to Challenge in 2015 officieel werd ingevoerd door de gemeente. Hierna zijn in de stad nog een aantal Right to Challenge-projecten ondernomen. Ook in andere Nederlandse gemeenten is het instrument bezig aan een opmars.
In september is het wetsvoorstel Versterking Participatie op decentraal niveau ingediend bij de Tweede Kamer, waarmee het kabinet Rutte-IV het uitdaagrecht - als specifieke vorm van participatie - wettelijk wil verankeren (zie ook verhaal Inspraakverordening/AWB).